1.  Հայաստանում կա՞ն Դաունի համախտանիշ ունեցող մարդիկ։

Այո, կան, ինչպես և ցանկացած երկրում։ Ներկայում նրանց թիվը, ըստ disabilityinfo․am տեղեկատվական կայքի (2015թ․), 183-ն է։ Նրանց 63%-ը երեխաներ են։

Կենսաթոշակային տարիքի միակ քաղաքացին ապրում է Կոտայքի մարզում։

2.  Կարո՞ղ է Դաունի համախտանիշ ունեցող երեխան կերակրվել կրծքով։

Դաունի համախտանիշի առկայությունը խոչընդոտ չէ կրծքով կերակրման համար։ Նրանք կարող են սնվել ցանկացած երեխայի պես։

3.  Ինչպե՞ս օգնեմ երեխային։ Վախենում եմ բաց թողնել ճիշտ ժամանակը։

Ինչպես ցանկացած երեխա, այնպես էլ Դաունի համախտանիշ ունեցող երեխան իր ընտանիքի անդամների ու հարազատների սիրո և քնքշանքի կարիքն ունի։ Ապահով միջավայրը և խնամքը կյանքի առաջին իսկ օրերից սկսած դնում են այն հիմքը, որի վրա հետագայում հիմնվելու է նրա հետ տարվելիք աշխատանքը։ Վաղ տարիքի համար «աշխատանք» ասվածը պայմանական բնույթ է կրում։ Երեխայի զարգացումն ու հմտությունների ձևավորումը լինելու է խնամքի, խաղերի, ինչպես նաև զարգացնող ապահով միջավայրի ստեղծման ճանապարհով։ Նախադպրոցական տարիքում հատուկ պարապմունքներըն սկսում են ավելի ու ավելի մեծ տեղ զբաղեցնել երեխայի կյանքում, և երեխայի զարգացման լավագույն տարբերակը կարող է մանկապարտեզը դառնալ։

4. Ինչպե՞ս կարող եմ նպաստել երեխայի խոսքի զարգացմանը։

Պետք է ամեն պահի շփվել երեխայի հետ։ Ասել նրան, թե ինչ եք անում։ Հարցնել նրան, ու եթե նա դեռևս չի կարողանում ինքնուրույն պատասխանել, պետք է պատասխանել և ցույց տալ նրա փոխարեն։ Խոսելիս պետք է նայել երեխայի աչքերին։ Խոսքի զարգացման համար շատ օգտակար է դեմքի մերսումը․ չէ՞ որ փոքրիկի համար իր բերանն ասես թմրած լինի։ Մերսումը հրկավոր է անել դեռևս ծննդյան առաջին օրերից սկսած, շատ մեղմ ու նուրբ, օրական 1-2 անգամ՝ 3-5 րոպե տևողությամբ։ Որոշ վարժություններ, կախված երեխայի առանձնահատկություններից, ձեզ կարող է խորհուրդ տալ նաև երեխայի լոգոպեդը։

5.  Կա՞ն հատուկ դեղամիջոցներ, որոնք օգնում են երեխային։ Կա՞ն Դաունի համախտանիշը բուժելու հատուկ մեթոդներ։ Ի՞նչ բժիշկների է պետք դիմել երեխային բուժելու համար։

Դաունի համախտանիշը գենետիկական շեղում է, պատահականություն և հնարավոր չէ բուժել այն։ Ներկայում չկան այնպիսի հետազոտություններ, որոնք հաստատում են բուժման հանգամանքը։ Շատ երկրներում կիրառվող միջոցները (խթանիչներ, սննդային հավելումներ, վիտամիններ, ամինաթթուներ և այլն) հետազոտված չեն և հաստատված չէ ոչ դրանց օգտակարությունը, ոչ էլ վնասակարությունը։

6.  Դաունի համախտանիշ ունեցող երեխայի զարգացումը խթանող միջոցներ կա՞ն։

Բազմաթիվ երկրներում գոյություն ունեն հոգեբանական-մանկավարժական մեթոդիկաներ, որոնք, հաշվի առնելով երեխայի զարգացման առանձնահատկությունները, խթանում են նրա զարգացումը։ Գոյություն ունեն նաև հենց դաունի համախտանիշ ունեցող երեխաների համար մշակված մեթոդիկաներ։

7.  Հնարավո՞ր է նախապես իմանալ, թե ինչպես կզարգանա Դաունի համախտանիշ ունեցող երեխան։ Ինչի՞ց է այդ կախված։

Ցանկացած երեխայի զարգացումը, ինչպես ևս Դաունի համախտանիշ ունեցող երեխայինը, կախված է նրա իսկ առանձնահատկություններից, այն բանից, թե որ տարիքից և ինչպես են կազմակերպվել պարապմունքներն ու մասնագետի աշխատանքը։

8. Ո՞վ պետք է զբաղվի Դաունի համախտանիշ ունեցող երեխայի զարգացմամբ։

Այդ հարցի պատասխանը մեծապես կախված է երեխայի տարիքից ու առանձնահատկություններից։ Վաղ տարիքում  (մինչև 3 տարեկան դառնալը) երեխայի զարգացման բոլոր պայմաններն ապահովում են ծնողները՝ դիմելով նաև մասնագետների խորհրդատվության։

9.  Ի՞նչ մասնագետների է հարկավոր դիմել երեխայի հետ աշխատելու համար։

Առաջին հերթին դիմում են դեֆեկտոլոգի/շտկող մանկավարժի, որոնք կարողանում են աշխատել վաղ տարիքի երեխաների հետ։ Վաղ տարիքում նաև շարժողական զարգացման մասնագետի կարիք կզգացվի։ Խոսքը ոչ թե մերսման, այլ ակտիվ մարմնամարզության մասին է։ Օգտակար կլինի լոգոպեդի խորհրդատվությունը, որը կարողանում է աշխատել վաղ տարիքի չզարգացած խոսք ունեցող երեխայի հետ, ինչպես նաև հատուկ հոգեբանի խորհրդատվությունը։

Նախադպրոցական տարիքում մասնագիտական միջամտության դերը և տարբեր մասնագետների ներգրավվածությունը մեծանում է։ Այդ մասնագետներն են՝ դեֆեկտոլոգներ, լոգոպեդներ, շարժողական զարգացման գծով մասնագետներ, մանկական հոգեբաններ, հատուկ հոգեբաններ։

Կյանքի առաջին ամիսների ընթացքում ի՞նչ հետազոտություններ պետք է անցնի Դաունի համախտանիշ ունեցող երեխան, և ի՞նչ մասնագետների է պետք դիմել։

Երեխայի հիմնական բժիշկը մանկաբույժն է և ոչ թե նյարդաբանը կամ գենետիկը, ինչպես հաճախ կարծում են։ Մանկաբույժը զննում է երեխային և ուղղորդում արյան և մեզի ընդհանուր հետազոտության, ինչպես նաև այլ հետազոտությունների, ինչպես ցանկացած երեխայի դեպքում։ Բացի մանկաբույժից, երեխային պետք է զննի նաև՝

սրտաբանը՝ (էլեկտրասրտագրություն, էխոէնցեֆալոգրաֆիա) առաջին ամսում, իսկ հետագայում՝ ըստ ցուցումների,

էնդոկրինոլոգը՝ վահանաձև գեղձի ֆունկցիայի հետազոտման նպատակով (ТТГ, Т3, Т4), տարին մեկ անգամ,

նյարդաբանը՝ 1, 3, 12 ամսականում, հետագայում՝ տարին մեկ անգամ,

օկուլիստը՝ տեսողությունն ստուգելու համար, 1,3 և 6 տարեկանում,

օրթոպեդը, սիկ անհրաժեշտության դեպքում հարկավոր է ռենտգեն հետազոտություն կատարել 3, 6, 12 ամսականում,

սուրդոլոգը՝ լսողությունն ստուգելու համար,

օտոլարինգոլոգը։

Եթե երեխան նաև այլ խնդիրներ է ունենում, ապա մանկաբույժն ուղղորդում է համապատասխան մասնագետի մոտ, ինչպես ցանկացած երեխայի դեպքում։

Կազմեց Լիլիթ Մուրադյանը

Հոդվածը կազմվել է ստորև նշված հոդվածների և ձեռնարկի հիման վրա՝

http://disabilityinfo.am/13530/

https://downsideup.org/ru/chasto-zadavaemye-voprosy

https://downsideup.org/ru/catalog/doc/rekomendacii-roditelyam-po-razvitiyu-detey-s-sindromom-dauna